Radiohead - In rainbows (Waardering Muziekwereld) ****
Uw recensent,
dat mag u gerust weten, betaalde vijf pond. Plus 45 pence voor de
creditcardtransactie. Alles bij elkaar is dat 7,82 euro.
Vijf pond (7,17 euro) leek me een redelijk prijs voor de legale
download van het zevende Radioheadalbum, In rainbows. Over dat bedrag schijnt
redelijke eensgezindheid te bestaan, want daags nadat het album was 'verschenen'
peilden de diverse media wat de liefhebber zoal geschoven had en vijf pond was
het bedrag dat het meest werd genoemd. Terwijl vijf pence ook mag. Of helemaal
niets. Voor de download van In Rainbows vraagt Radiohead namelijk een
vrijwillige bijdrage. Daarnaast kunnen fans voor veertig pond (ruim 57 euro)
intekenen voor een uitgebreide, tastbare versie van het album, die zal bestaan
uit twee cd's, twee platen en een boekwerk. Een 'normale' variant moet in de
loop van volgend jaar via de gebruikelijke kanalen verschijnen. En daarmee heeft
de Britse band de muziekindustrie een nieuwe slag toegebracht. Gitarist en
'composer in residence' bij de BBC Jonny Greenwood zegt weliswaar in een
web-interview dat het niet de bedoeling is de platenmaatschappijen buiten spel
te zetten en dat In rainbows puur bedoeld is als sociologisch experiment om te
zien wat muziek vandaag de dag nog waard is. Maar op de burelen van EMI,
Radioheads voormalige maatschappij, zal wel degelijk hartgrondig met de tanden
worden geknarst. Want hoewel het niet voor het eerst is dat een artiest het
commerciële heft zelf in handen neemt, zet Radiohead met deze actie wel degelijk
opnieuw de bijl aan de wortels van de toch al zo geplaagde industrie. Muziek is
waard wat de gek ervoor geeft, lijkt de boodschap van Thom Yorke cs, en
platenmaatschappijen zijn overbodige instituten geworden. Daar kunnen ze het bij
EMI mee doen. Intussen blijken de heren van Radiohead meesterlijke marketeers te
zijn. Tenslotte is In rainbows nu al de meest besproken plaat van het jaar.
Kranten uit de hele wereld maakten vorige week melding van de opmerkelijke
release, in veel gevallen een dag later gevolgd door een berichtje waarin
melding werd gemaakt dat de muziek écht voor nop te downloaden was. Daarbij
wellicht vergetend dat krantenkolommen behoorlijk aan de prijs zijn. Maar goed,
na alle ophef over de wijze waarop In rainbows tot ons is gekomen, blijft er een
pregnante vraag over, te weten: is het wat, die nieuwe Radiohead? Het antwoord
luidt volmondig: ja, wel degelijk. In rainbows is het beste, meest coherente
Radioheadalbum sinds OK Computer. En dat is eerlijk gezegd een behoorlijke
verrassing. Het vijftal maakte al een tijdje de indruk over zijn hoogtepunt heen
te zijn. Thom Yorkes soloplaat leek dat vermoeden te bevestigen, en voedde de
geruchten dat de band ermee zou stoppen. Maar de veertien nieuwe nummers zijn
een overtuigend antwoord op al die speculaties. Het openingsnummer, 15 Steps,
begint met een drum-'n-bass-ritme dat gaandeweg gezelschap krijgt van een warm,
bijna jazzy gitaarlijntje en Thom Yorkes markante stem. Yorke is een expressief
maar bepaald niet begenadigd zanger wiens in misère gedrenkte voordracht nog wel
eens in jammeren wil ontaarden. De verrassing van 15 Steps en eigenlijk het hele
album is dat Yorkes zelfbeklag plaats heeft gemaakt voor een zwierige,
ontspannen, ja bijna opgewekte toon. Als ware het om te benadrukken dat het
gedaan is met die al te dik aangezette ernst, krijgt Yorke op 15 Steps
gezelschap van een kinderkoortje dat opgewekt ''Hey!'' roept. House of cards is,
ondanks de omineuze titel, zelfs een rechtlijnig liefdesliedje waarin Yorke als
een bleke, rossige R. Kelly croont: ''I don't want to be your friend, I just
want to be your lover.'' Uit de mond van ieder ander zou dat een zinnetje zijn
om de schouders bij op te halen, maar uit de koker van iemand die doorgaans
klinkt als iemand die Prozac slikt alsof het M&M's zijn, heeft het iets magisch.
Radiohead heeft de lichtheid ontdekt en dat werkt wonderwel. Zo is Nude een
slepende ballade die orkestraal is maar desondanks intiem blijft klinken,
terwijl op Weird fishes een snelle drumbeat het fundament vormt van een dromerig
liedje. Ook de combinatie van elektronica, akoestische en elektrische
instrumenten klinkt op In rainbows volstrekt vanzelfsprekend. De
computerexperimenten waar de band op Kid A mee begon, hebben op de nieuwe plaat
geresulteerd in een bandgeluid waarin oud en nieuw, traditie en experiment
organisch in elkaar opgaan. En zo jongleert Radiohead met muzikale paradoxen
alsof het sinaasappels in de vaardige handen van een circusartiest zijn.
Uw recensent had voor zijn geld graag nog wat meer up-tempo rockers als
Bodysnatchers gehad, maar dat is muggenzifterij. In rainbows laat een
zelfverzekerd, bevrijd Radiohead horen dat nog jaren vooruit kan. Veel beter kun
je je vijf pond niet besteden.
JERRY GOOSSENS
Bron: www.hetparool.nl
Gepubliceerd op Muziekwereld: 3 november 2007